home

Prikkelbare Darm Syndroom - PDS

register
BEGINLETTER: index A index B index C index D index E index F index G index H index I index J index K index L index M index N index O index P index Q index R index S index T index U index V index W index X index Y index Z

• Buikpijn. Het meest kenmerkende symptoom van PDS is een zeurende, krampachtige of stekende pijn in de buik. Pijn kan op allerlei plekken in de buik worden gevoeld (maar vaak links) en vermindert soms na de stoelgang, soms ook na de maaltijd. De pijn kan zeer hevig zijn, en de dagelijkse bezigheden hinderen.
• Afwijkend ontlastingspatroon. PDS gaat gepaard met een afwijkend ontlastingspatroon, bijvoorbeeld diarree, constipatie (verstopping) of een plotselinge niet-houdbare aandrang, met of zonder diarree. Anderen hebben een ontlastingspatroon waarbij diarree en verstopping elkaar afwisselen. Ook kan het ontlastingspatroon zich gedurende de dag wijzigen.
• Gasophoping in de maag (boeren) en darmen (winderigheid).

Diagnose
De diagnose PDS wordt door een arts gesteld en wordt meestal verkregen door uitsluiting van ziekten met een gelijkaardig klachtenpatroon, zoals een gastro-intestinale tumor, de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, endometriose en andere aandoeningen.
Omdat de symptomen van PDS erg lijken op die van andere darmaandoeningen kan het soms lang duren voordat de diagnose gesteld wordt. Aan de andere kant komt PDS zo vaak voor dat men al heel snel een vermoeden zal hebben.
Als hulpmiddel voor artsen zijn in 2007 de Rome III-criteria (2007) opgesteld. Dit is een door een internationaal team van specialisten samengestelde lijst van criteria waaraan patiënten moeten voldoen om de diagnose te kunnen stellen.

1. Er bestaan gedurende langere tijd (enkele maanden) klachten van buikpijn, gecombineerd met een veranderde stoelgang.
2. de diarreevorm, de obstipatievorm en de mengvorm kunnen worden gebaseerd op een eenvoudige classificatie, die uitgaat van hoe de ontlasting er uit ziet.

Bijkomende symptomen kunnen zijn:

• abnormale stoelgang of ontlasting. Dit kan zijn: abnormale frequentie (meer dan 3 maal per dag of minder dan 3 maal per week), abnormale ontlasting (extra hard, losgebonden of waterig) of abnormale ontlastingspassage (persen bij de ontlasting, voortdurende sterke aandrang, gevoel van onvolledige lediging)
• slijm in de ontlasting
• opgeblazen gevoel of opgezette buik

Uitsluiting van andere aandoeningen
In de Rome III-criteria werd eveneens een tabel van alarmerende indicaties opgesteld, die eerder wijzen op een onderliggende organische oorzaak waarvoor verder onderzoek absoluut noodzakelijk is.

• bloed in de ontlasting of een aanwijzing van bloedarmoede
• gewichtsverlies
• koorts
• fysieke afwijkingen

Verder onderzoek om andere ziekten uit te sluiten kan bijvoorbeeld gebeuren met:

• gastroscopie of colonoscopie
• CT-scan
• bloedonderzoek
• faecesonderzoek

Lang niet altijd zullen alle bovenstaande onderzoeken nodig zijn. De Nederlandse huisartsenstandaard stelt dat bij een diagnose zonder andere verdenkingen nader onderzoek zelfs overbodig is, maar noemt ook een aantal omstandigheden waarbij wel naar een andere oorzaak dient te worden gezocht.

Oorzaken
De oorzaken van PDS zijn nog onduidelijk. In de darm zijn meestal geen zichtbare afwijkingen te vinden. Dit maakt de diagnose en behandeling erg moeilijk. Het is belangrijk dat arts en patiënt zich er bewust van zijn dat ook een medische oorzaak over het hoofd kan zijn gezien.
Artsen sturen patiënten met PDS vaak zonder veel uitleg naar huis. De aandoening wordt als functioneel bestempeld omdat geen specifieke oorzaak gevonden wordt.
Mogelijke oorzaken van PDS zouden kunnen zijn:

• Bewegingsstoornissen in het maag-darmkanaal
• Voedingsfactoren
• Verlaagde pijndrempel in het maag-darmkanaal
• Afwijkingen in de darmflora
• Tekort aan serotonine
• Ontstekingscellen in de darmen
• Parasieten

Het kan nuttig zijn de invloed van biologische factoren, psychologische factoren, en leefgewoontefactoren na te gaan. Die kunnen van invloed zijn op de PDS-klachten.

• Gebrek aan oplosbare vezels in de voeding
• Psychosociale factoren zoals stress, angst of het niet luisteren naar de biologische klok. In de darm is serotonine verantwoordelijk voor de signaaloverdracht naar de cellen die betrokken zijn bij de darmmotiliteit. Dezelfde stof speelt een belangrijke rol in het ontstaan van stemmings- en angststoornissen. Bij PDS-patiënten is sprake van een veel hoger percentage depressie en overmatige angstbeleving dan in de rest van de bevolking.
• Gastro-intestinale infectie. Soms kunnen de klachten beginnen na een doorgemaakte gastro-intestinale infectie, zoals een salmonella-infectie. Door het reizen naar andere landen lopen (jonge) mensen sneller darminfecties op, die ter plaatse vaak met antibiotica worden behandeld. Terug in het thuisland blijven de darmklachten vaak aanhouden, vooral bij mensen die stressvolle banen hebben en/of een zeer druk leven leiden. Na verloop van tijd wordt vaak de diagnose PDS gesteld.
• Voedselallergie en voedselintolerantie. Sommige deskundigen gaan ervan uit dat voedselintolerantie een rol speelt. Voorbeelden hiervan zijn gluten-intolerantie en lactose-intolerantie.

De behandeling
Voor PDS is nog geen afdoende behandeling gevonden. De behandeling zoekt men meestal in voeding en leefregels. Wel is vanaf 1995 in Nederland bekend, dat PDS kan worden behandeld met hypnotherapie in combinatie met speciaal ontwikkelde lichaamsoefeningen.Tot op heden is deze behandelvorm het meest effectief met een resultaat met afname van klachten tussen de 80% en 100%. Dit programma wordt wel het Darm-Management-Programma genoemd. Dit daar de klachten na de behandelingen door de cliënt zelf kunnen worden beheerst. In Engeland, waar het programma is ontwikkeld in de jaren ’80, wordt deze aanpak met hypnotherapie de Sense of a Quiet-Mind genoemd.

Medicijnen
Medicijnen die de darmperistaltiek afzwakken (spasmolytica), zoals mebeverine, hebben volgens de wetenschappelijke literatuur weinig zin bij PDS. In diverse studies is geen bewijs voor de effectiviteit van deze medicijnen gevonden. Niettemin worden deze regelmatig voorgeschreven.
Dat soms deze middelen wel helpen kan toe te schrijven zijn aan het placebo-effect, dat bij de behandeling van PDS een rol kan spelen. 30 tot 80 procent van de deelnemers aan korte klinische studies zagen hun symptomen verminderen als reactie op een nepgeneesmiddel. MRI-scans van de hersenen bevestigen de krachtige werking van placebo’s bij dit syndroom.
Ook oplosbare vezels, maagzuurremmers (in 21% van de gevallen voorgeschreven), pijnstillers (19%), antidiarreemiddelen (antidiarrhoica), laxeermiddelen en antidepressiva (serotoninemodulatoren) worden bij PDS door artsen voorgeschreven.

Voeding en voedingssupplementen
Omdat het prikkelbaredarmsyndroom een aandoening van de spijsvertering lijkt te zijn ligt het voor de hand een behandelmethode in de voeding te zoeken. Daarnaast kunnen mogelijk enkele voedingssupplementen effectief zijn.

• Voedsel dat vaak vermeden wordt bij PDS: Naast de bekende gasvormende producten als kool, peulvruchten, ui en koolzuur, vermijdt de PDS-patiënt ook vaak vet, melkproducten, koffie en suiker, omdat uit ervaring blijkt dat deze de klachten kunnen verergeren. Uit eerder onderzoek bleek al dat het vermijden van lactosebevattende voedingsmiddelen en citrusvruchten de klachten gunstig kan beïnvloeden.
• Oplosbare vezels. Patiënten zouden volgens een onderzoek uit 2009 baat hebben bij de toevoeging van oplosbare voedingsvezels aan de voeding. De oplosbare vezels in groente en fruit kunnen de buikpijn bij PDS verminderen. Oplosbare vezels worden door de darmflora afgebroken. De stoffen die daarbij vrijkomen, zoals kortketenige vetzuren, zouden de normalisering van de darmfunctie ten goede kunnen komen. Als voedingssupplement zijn oplosbare vezels verkrijgbaar in de vorm van psylliumvezels (Plantago afra, een weegbreesoort).
  Onoplosbare vezels, zoals die in tarwezemelen (volkorenbrood), hebben bij veel patiënten met PDS juist een averechts effect op de darmklachten. Ze trekken als een spons water aan en worden niet verteerd. Ze kunnen de darm prikkelen, wat de verergering van de symptomen kan verklaren. Voedingsvezelproducten (bulkvormers) worden in 60% van de gevallen voorgeschreven.
• Probiotica. Ook probiotica worden genoemd als verlichtend middel. Hier wordt nog meer onderzoek naar gedaan.
• Pepermuntolie. Pepermuntolie bevat naast sterke antimicrobiële eigenschappen als voornaamste actief bestanddeel menthol, een stof met een krampwerende werking. Van alle middelen blijken volgens wetenschappelijk onderzoek capsules met pepermuntolie het beste middel tegen het prikkelbaredarmsyndroom. Het zou werken bij één op de twee tot drie mensen. Voor de beste resultaten dienen de capsules voorzien te zijn van een enterische coating.
• Chinese kruiden. In één dubbelblinde placebogecontroleerde studie bleek een op de persoon aangepast kruidenmengsel van Chinese kruiden effectiever dan een standaard kruidenmengsel of een placebo.

Andere therapieën
Als aanvullende therapie blijkt psychotherapie en vooral hypnotherapie een mogelijke optie, niet alleen wanneer psychosociale factoren een rol spelen in het ziektepatroon.
Van acupunctuur en reflexologie is wetenschappelijk niet bewezen dat ze effectief zijn bij het prikkelbaredarmsyndroom.