home

 

de psycholoog

register

 

paramedische
beroepen

 

Algemeen

Een psycholoog is een academisch of professioneel deskundige in de psychologie, de academische vaardigheid die zich bezighoudt met het innerlijk leven (kennen, voelen en streven) en het gedrag van de mens.

Er zijn heel wat verschillende ondercategorieën van psychologen. De meest voorkomende zijn psychologen werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg (in België worden deze klinisch psychologen genoemd) en kinder- en jeugdpsychologen, werkzaam in de de jeugdgezondheidszorg. Daarnaast zijn er ook veel arbeids- en organisatiepsychologen, die veelal voor bedrijven werken rond bijvoorbeeld het uitkiezen van werkzoekenden. Een vierde grote ondercategorie omvat schoolpsychologen, die onder meer advies geven rond studiekeuzes en beroepskeuzes. Een vijfde grote ondercategorie omvat de psychologen die actief zijn in de academische sector, als docent of als onderzoeker. Daarnaast zijn psychologen onder meer ook werkzaam in de forensische sector, in de reclamesector, enz.

Psychologen in de (geestelijke) gezondheidszorg kunnen zich verder specialiseren, net zoals artsen zich dit kunnen als medisch specialist. In Nederland heten deze gespecialiseerde beroepsmensen 'GZ-(GezondheidsZorg)psychologen' of 'Psychotherapeuten', zij zijn ingeschreven in het BIG-register dat door de Nederlandse overheid wordt bijgehouden. In Nederland is tevens verdere specialisatie mogelijk als klinisch psycholoog of klinisch neuropsycholoog. In België is er ondanks een aantal wetsvoorstellen in die richting nog geen dergelijke formele erkenning voor de mogelijke specialisaties van psychologen.

 

Verschillen tussen klinisch psychologen en psychiaters

Een verschil is dat een klinisch psycholoog een gedragsdeskundige is en dat de psychiater een arts is die opgeleid is om lichamelijke ziekteprocessen vast te stellen en te behandelen. Een psychiater heeft als vooropleiding een arts-opleiding doorlopen. De psychiater heeft zich daarna vier en een half jaar gespecialiseerd in geestesziekten. Een klinisch psycholoog heeft als vooropleiding een universitaire master-opleiding psychologie. De klinisch psycholoog heeft zich daarna ten minste zes jaar gespecialiseerd in geestesziekten (twee jaar postdoctorale opleiding tot gz-psycholoog en vier jaar postdoctorale opleiding tot klinisch psycholoog). Omdat een psychiater een arts is mag alleen hij medicatie voorschrijven. Een klinisch psycholoog is meer gespecialiseerd in de psychologische behandeling van complexe problematiek en is als enige in staat tot het verrichten van psychologisch (o.a. cognitief, persoonlijkheids-) onderzoek. De psychiater en de klinisch psycholoog zijn beiden gespecialiseerd in diagnostiek van psychiatrische en psychologische stoornissen.

Zowel psychiater als klinisch psycholoog is een 'artikel 14'-beroep in de wet BIG, het artikel voor (medisch) specialisten.

Een ander verschil betreft de inhoudelijke focus van beide beroepen. Een psychiater is over het algemeen vooral opgeleid in mentale stoornissen, het gedrag dat daaruit voortvloeit, en hoe dit via een medische behandeling (vaak met medicatie) verbeterd kan worden. Een klinisch psycholoog is ook opgeleid in de diagnostiek en behandeling van mentale stoornissen, maar heeft een opleiding waarin breder en dieper wordt ingegaan op menselijk gedrag en de onderliggende denk/voel/beleef/hersen-processen, hoe deze tot stand gekomen zijn en wat hen in stand houdt of hoe deze veranderd zouden kunnen worden. Een klinisch psycholoog is evenals de psychiater bevoegd psychotherapie aan te bieden, beide zijn tweedelijns hulpverleners en behandelen dieper liggende gedrags- en relatieproblemen en persoonlijkheidsproblematiek. Hun behandelingen behoeven meestal een langere behandelingstijd in tegenstelling tot de eerstelijns psycholoog die voor andersoortige problematiek korter behandelt en voor ernstiger problematiek doorverwijst naar de klinisch psycholoog, psychotherapeut of psychiater.

Status in Nederland en België
In België is de titel psycholoog beschermd sedert de wet van 8 november 1993. Alleen wie een universitaire masteropleiding in de psychologie heeft voltooid en opgenomen is op de lijst van de Psychologencommissie, mag zich psycholoog noemen.

In Nederland was de titel "psycholoog" beschermd tot 1993. Om toch onderscheid te maken tussen mensen die zich eenvoudigweg "psycholoog" noemen en mensen die een universitaire studie afgerond hebben, heeft het Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP) de classificatie "Psycholoog NIP" ingesteld. Dit houdt in dat enkel psychologen met een afgeronde universitaire opleiding tot "master in de psychologie", aangevuld met een jaar praktijkervaring zich "Psycholoog NIP" mogen noemen.

Opleidingen
Er bestaat een Nederlandstalige opleiding tot "master in de psychologie" aan de universiteiten van Amsterdam (Universiteit van Amsterdam en Vrije Universiteit), Brussel, Gent, Groningen, Leiden, Leuven, Maastricht, Nijmegen, Rotterdam, Tilburg, Twente en Utrecht. De Open Universiteit biedt de opleiding aan in de vorm van universitair afstandsonderwijs.

Voor iemand de masteropleiding mag volgen, moet hij een daartoe voorbereidende bacheloropleiding gevolgd hebben. Dit kan ofwel een universitaire bacheloropleiding zijn (voor de meesten in de psychologie, maar er zijn ook een paar uitzonderingen mogelijk), ofwel een niet-universitaire bacheloropleiding Toegepaste psychologie aan een hogeschool aangevuld met een schakelprogramma dat de overgang mogelijk maakt van een hogeschool naar een universiteit. Dit laatste kan onder meer in Amsterdam, Antwerpen, Brugge, Eindhoven, Kortrijk en Leiden.

De universitaire bacheloropleidingen psychologie duren in Nederland én in Vlaanderen drie jaar. De universitaire masteropleidingen psychologie duren in Nederland één jaar, tegenover twee jaar in Vlaanderen (net als in de meeste andere Europese landen).

De niet-universitaire bacheloropleidingen Toegepaste psychologie aan een hogeschool duren in Nederland vier jaar en in Vlaanderen drie jaar.